Σμιλεύοντας την υποταγή : οι έμμισθες οικιακές εργάτριες στην Ελλάδα το πρώτο μισό του 20ού αιώνα

Abstract

Πώς παράγεται η ταξική υποτέλεια; Στο ερώτημα αυτό προσπαθεί να απαντήσει το βιβλίο, ξετυλίγοντας το νήμα της έμμισθης οικιακής εργασίας στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα και εξετάζοντας τη μέσα από το πρίσμα της σχέσης εργοδότριας και οικιακής εργάτριας. Πρόκειται για μια ιστορία της οικιακής εργασίας, η οποία θέτει στο επίκεντρο τη φωνή και τις αφηγήσεις των οικιακών εργατριών και επομένως είναι μια ιστορία η οποία θα ειπωθεί από τη δική τους οπτική γωνία. Η μελέτη χρησιμοποιεί τη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας και βασίζεται σε συνεντεύξεις με εσωτερικές μετανάστριες από διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας και πρόσφυγες. Το βιβλίο έρχεται αντιμέτωπο με τη σιωπή - τη σιωπή της ιστοριογραφίας για την οικιακή εργασία αλλά και των ίδιων των υποκειμένων που είχαν αυτή την εμπειρία. Πώς και για ποιους λόγους περιθωριοποιήθηκε τόσο από τα αφηγήματα της ιστορίας όσο και από τα ίδια τα υποκείμενα μία εργασιακή εμπειρία η οποία ήταν τόσο σημαντική για την ελληνική κοινωνία σε ολόκληρο τον εικοστό αιώνα; Το πρώτο μέρος του βιβλίου θέτει στο επίκεντρο το συναίσθημα της ντροπής, θεωρώντας ότι αποτελεί το υπόβαθρο της αδυναμίας των υποκειμένων να μιλήσουν για την εμπειρία της οικιακής εργασίας. Το δεύτερο μέρος διερευνά τους ποικίλους λόγους -την εργατική νομοθεσία, την κοινωνική πολιτική, το φεμινιστικό λόγο- οι οποίοι χρησιμοποίησαν τη μορφή της οικιακής εργάτριας ως μέσο για την προώθηση της κατάργησης της παιδικής εργασίας αλλά και της ενστάλαξης μιας νέας ηθικής στην αστική τάξη. Το τρίτο μέρος επικεντρώνεται στο λόγο των οικιακών εργατριών και ανιχνεύει τη διαδικασία μέσω της οποίας παράγεται μια "υπηρετική υποκειμενικότητα". Εστιάζει στις τεχνολογίες που εφάρμοζαν οι εργοδότριες ώστε να δημιουργήσουν ένα υποκείμενο στην υπηρεσία τους και στη συνειδητοποίηση από την πλευρά των εργατριών των μηχανισμών μέσω των οποίων συγκροτήθηκαν ως υποτελείς. Το τελευταίο μέρος του βιβλίου διερευνά την επιτέλεση αυτής της υποκειμενικότητας στη μετέπειτα ζωή τους.